[Aristoteles staat bekend als de wetenschapper-filosoof. De invloed van zijn filosofie in de oudheid is enorm, op de eigen peripathetische school, en het neoplatonisme, maar ook op de Arabische filosofie, via deze route weer op de filosofie van de late middeleeuwen in Europa, en legde hij een grondslag voor de empirische wetenschapsmethode, classificatie en logica. Daarbij weten we tegenwoordig ook veel over andere filosofen dankzij Aristoteles. In deze vijftiendelige serie bekijken we hem in detail. Het eerste deel is hier.]
Volgens Aristoteles moet er van alles een oorsprong zijn, een oorzaak waar alle andere zaken naar te herleiden zijn. Die oorsprong is volgens hem de ‘pure vorm’. Die vorm kent geen stof, geen maker en geen doel. Het is slechts vorm. Deze vorm is de aristotelische God. Deze God wil niets en komt nergens vandaan, hij is simpelweg. Hij laat willen. Hij is de oorsprong van alles wat beweegt, de zogeheten ‘onbewogen beweger’.
[Aristoteles staat bekend als de wetenschapper-filosoof. De invloed van zijn filosofie in de oudheid is enorm, op de eigen peripathetische school, en het neoplatonisme, maar ook op de Arabische filosofie, via deze route weer op de filosofie van de late middeleeuwen in Europa, en legde hij een grondslag voor de empirische wetenschapsmethode, classificatie en logica. Daarbij weten we tegenwoordig ook veel over andere filosofen dankzij Aristoteles. In deze vijftiendelige serie bekijken we hem in detail. Het eerste deel is hier.]
Bij Plato en eerder kwamen we een term tegen die we nog niet expliciet omschreven hadden: dualisme. Het geloof dat lichaam en geest fundamenteel andere fenomenen zijn.
[In deze serie behandelen we de Griekse sofisten. Deze Atheense relativistische filosofen werden vaak gezien als amorele profiteurs, en eigenlijk geen echte filosofen. Zeer onterecht: zij introduceerden de politiek in de filosofie, en namen vooruitstrevende relativistische standpunten in over taal en moraal die bijna postmodern overkomen. Reden genoeg om ze eens nader te bekijken. Het eerste deel is hier.]
Wat je wellicht opvalt aan het gefilosofeer van Protagoras en Gorgias, is hoeveel ze eigenlijk van hun voorgangers verschillen. Heraclitus, Parmenides en Empedocles hielden zich vooral bezig met de natuur, en hoe die in elkaar zou zitten. Protagoras en Gorgias wendden zich radicaal tot de mens en zijn meningen.
[In deze serie behandelen we de belangrijkste voorsocratische filosofen. Deze eerste Griekse filosofen worden ook wel ‘de natuurfilosofen’ genoemd, en leefden in de vijfde en vierde eeuw voor onze jaartelling. Het eerste deel is hier.]
In het licht van de moderne wetenschap …
De materialistische visie, waarin we uitgaan van een wereld die is opgebouwd uit vaste elementen, is voor de hedendaagse westerse mens heel normaal. We leren erover bij natuurkunde, en deze visie is dan ook diep geworteld in onze cultuur. Wij beleven de wereld als opgebouwd uit vaste substantie, opgebouwd uit moleculen, atomen en elektronen.
[In deze serie behandelen we de belangrijkste voorsocratische filosofen. Deze eerste Griekse filosofen worden ook wel ‘de natuurfilosofen’ genoemd, en leefden in de vijfde en vierde eeuw voor onze jaartelling. Het eerste deel is hier.]
Reductionisme en materialisme
Tot in de negentiende eeuw was men er nog van overtuigd dat de filosofie pas ten tijde van Socrates tot wasdom was gekomen, maar tegenwoordig worden de natuurfilosofen beschouwd als degenen die het werkelijke fundament legden voor het westerse denken.
[In deze serie behandelen we de belangrijkste voorsocratische filosofen. Deze eerste Griekse filosofen worden ook wel ‘de natuurfilosofen’ genoemd, en leefden in de vijfde en vierde eeuw voor onze jaartelling. Het eerste deel is hier.]
De deeltjes van Leucippus en Democritus
Leucippus leefde in Griekenland, in Thracië, de Griekse landkromming naast het huidige Istanbul.
[In deze serie behandelen we de belangrijkste voorsocratische filosofen. Deze eerste Griekse filosofen worden ook wel ‘de natuurfilosofen’ genoemd, en leefden in de vijfde en vierde eeuw voor onze jaartelling. Het eerste deel is hier.]
Empedocles: het multitalent van Sicilië
In de vijfde eeuw voor onze jaartelling leefde de in de Griekse koloniën op Sicilië geboren filosoof Empedocles.
[In deze serie behandelen we de belangrijkste voorsocratische filosofen. Deze eerste Griekse filosofen worden ook wel ‘de natuurfilosofen’ genoemd, en leefden in de vijfde en vierde eeuw voor onze jaartelling. Het eerste deel is hier.]
Alles zit in alles
We gaan nu drie filosofieën behandelen die probeerden het probleem van Parmenides op te lossen. Parmenides stelde: hoe kan verandering plaatsvinden in een wereld waarin iets niet zomaar kan veranderen in iets anders?
[In deze serie behandelen we de belangrijkste voorsocratische filosofen. Deze eerste Griekse filosofen worden ook wel ‘de natuurfilosofen’ genoemd, en leefden in de vijfde en vierde eeuw voor onze jaartelling. Het eerste deel is hier.]
De kluizenaar uit Efeze
De filosoof Heraclitus minachtte de hele mensheid. Hij leefde het liefst in eenzaamheid, als kluizenaar. Hij schreef één of meerdere boeken, maar die zijn helaas verloren gegaan. Net als eigenlijk alle voorsocratische boeken kennen we hem uitsluitend via citaten die zijn overgeleverd door latere schrijvers.
[Tijdens het Hellenisme ontstonden nieuwe filosofische scholen, naast de al gevestigde scholen van de Platoonse Academie, en de Peripatetische school van de volgelingen van Aristoteles. In deze serie behandelen we deze filosofische stromingen, en bekijken we hoe de filosofen zich tot elkaar verhielden. In deze reeks van vijf afleveringen: Griekse filosofie in Rome. Het eerste deel is hier.]
De filosofen die het best met dit wereldbeeld van totale fysische samenhang uit de voeten konden, waren de stoïcijnen. In het tijdperk dat we nu behandelen – de laatste eeuwen voor onze jaartelling – komen we de stoïcijnen van de zogeheten middenstoa tegen.
Wij gebruiken cookies op onze website, waarmee we uw instellingen en voorkeuren bij herhaald bezoek onthouden. Klikt u op “Accepteren”, om toestemming te geven voor het gebruik hiervan.
Deze website maakt gebruik van cookies om uw ervaring te verbeteren terwijl u door de website navigeert. Hiervan worden de cookies die als noodzakelijk zijn gecategoriseerd in uw browser opgeslagen, omdat ze essentieel zijn voor de werking van basisfunctionaliteiten van de website. We gebruiken ook cookies van derden die ons helpen analyseren en begrijpen hoe u deze website gebruikt. Deze cookies worden alleen met uw toestemming in uw browser opgeslagen. U heeft ook de mogelijkheid om u af te melden voor deze cookies. Maar als u zich afmeldt voor sommige van deze cookies, kan dit uw browse-ervaring beïnvloeden.
Noodzakelijke cookies zijn absoluut noodzakelijk om de website goed te laten functioneren. Deze categorie bevat alleen cookies die zorgen voor basisfunctionaliteiten en beveiligingsfuncties van de website. Deze cookies slaan geen persoonlijke informatie op.
Alle cookies die mogelijk niet bijzonder noodzakelijk zijn voor het functioneren van de website en die specifiek worden gebruikt om persoonlijke gegevens van gebruikers te verzamelen via analyses, advertenties en andere ingesloten inhoud, worden niet-noodzakelijke cookies genoemd. Het is verplicht om toestemming van de gebruiker te verkrijgen voordat deze cookies op uw website worden geplaatst.
